در پژوهش‌هایی که توسط Ishii و همکاران (۱۹۹۹) و Kikuchi و همکاران (۲۰۱۱) انجام شده است، نقش افزایش Frontal Midline Theta (Fm-theta) در حالت استراحت به ‌عنوان یک نورومارکر فعال‌ سازی مداوم شبکه‌های کنترل شناختی در اختلال اضطراب فراگیر (GAD) و علائم وسواس-اجباری (OCS) بررسی شده است. این باند فرکانسی (حدود ۴ تا ۷ هرتز در نواحی Fz و FCz) توسط anterior cingulate cortex در زمان حافظه کاری و کنترل شناختی تولید می‌شود و معمولاً در نقشه مغزی قابل مشاهده است. همچنین تفسیر نقشه مغزی می‌تواند نشان دهد که افزایش فعالیت این ریتم با شدت علائم اضطراب و وسواس ارتباط دارد.

ویژگی  EEG

Fm-theta یکی از ریتم‌های شاخص EEG است که در ثبت با الکترودهای Fz/FCz و پس از حذف آرتیفکت‌ها محاسبه می‌شود. در افراد سالم، این ریتم هنگام فعالیت‌های شناختی فعال می‌شود؛ اما در GAD و OCS، حتی در حالت استراحت نیز سطوح بالاتری دارد که بیانگر hyperactivation مداوم شبکه‌های کنترل است. این وضعیت با شدت نگرانی، افکار مزاحم و خستگی ذهنی ارتباط دارد.

یافته‌ها

افزایش مداوم Fm-theta در حالت استراحت نشان ‌دهنده over-engagement شبکه‌های کنترل است. کاهش آن طی درمان می‌تواند به معنای کاهش cognitive overcontrol و بهبود انعطاف ‌پذیری ذهنی باشد.

کاربرد بالینی

این شاخص EEG می‌تواند برای:

هدایت مداخلات درمانی مانند cognitive defusion، mindfulness یا SSRIs جهت کاهش  cortical hypervigilance

پایش روند کاهش فعال‌ سازی مفرط شبکه‌های کنترل در طول درمان

ترکیب با task-related theta برای تمایز بین فعال ‌سازی تونیک و فازیک شبکه‌های کنترل

مورد استفاده قرار گیرد.

نحوه اجرا

برای این ارزیابی:

داده‌ها را در حالت چشم‌ بسته (resting-state) از الکترودهای Fz و FCz ثبت کنید.

پس از حذف آرتیفکت‌ها،absolute  و relative theta power را محاسبه کنید.

با داده‌های هنجاری هم ‌سن مقایسه کنید.

تغییرات را در جلسات متوالی پایش و همراه با عوامل مؤثر مانند دارو (مثلاً anxiolytics می‌تواندFm-theta  را کاهش دهد) و کیفیت خواب تفسیر کنید.

نتیجه‌گیری

افزایش Frontal Midline Theta در حالت استراحت یک نورومارکر معتبر برای فعال ‌سازی بیش ‌از حد شبکه‌های کنترل شناختی در GAD و OCS است و می‌تواند در پایش و هدف‌ گذاری درمان‌های شناختی و دارویی کاربرد داشته باشد.

منابع

Ishii, R., Shinosaki, K., et al. (1999). Medial prefrontal cortex generates frontal midline theta rhythm. Neuroreport, 10(4), 675–679.

Kikuchi, M., et al. (2011). Frontal-midline theta rhythm in anxiety disorders. Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 23(4), 442–450.