در پژوهش‌هایی که توسط Barry و همکاران (۲۰۰۷) و Jiang و همکاران (۲۰۱۶) انجام شده است، نقشPosterior Alpha Reactivity  به‌ عنوان یک نورومارکر برای پویایی هوشیاری و تنظیم اضطراب بررسی شده است. این شاخص به کاهش قدرت باند آلفا (۸ تا ۱۳ هرتز) در نواحی occipital-parietal هنگام گذار از حالت استراحت باEyes-Closed  و Eyes-Open اشاره دارد.

این واکنش ‌پذیری معمولاً بازتابی از thalamo-cortical activation و افزایش visual-cognitive processing است. الگوهای غیر طبیعی در این شاخص می‌توانند نشانه‌ی اختلال در تنظیم سطح هوشیاری باشند. چنین تغییراتی در نقشه مغزی قابل مشاهده‌اند و تفسیر نقشه مغزی کمک می‌کند تا ارتباط آن با مشکلات اضطرابی و نقص در پویایی هوشیاری بهتر درک شود.نش ‌پذیری معمولاً بازتابی از thalamo-cortical activation و افزایش visual-cognitive processing است. الگوهای غیر طبیعی در این شاخص می‌توانند نشانه‌ی اختلال در تنظیم سطح هوشیاری باشند.

ویژگی  EEG

 Posterior Alpha Reactivityیکی از شاخص‌های EEG در حالت استراحت است که بر اساس تغییرات قدرت باند آلفا در الکترودهای ناحیه پس‌ سری (O1، O2، Oz) اندازه‌گیری می‌شود. در افراد سالم، باز شدن چشم‌ها باعث کاهش چشمگیر در قدرت آلفا می‌شود که نشان‌ دهنده‌ی فعال ‌شدن قشر مغز و پاسخ‌ دهی طبیعی به محرک‌های دیداری است.

در اختلالات اضطرابی، این کاهش قدرت آلفا در هنگام باز کردن چشم‌ها بیشتر از حد نرمال است، که نشانه‌ی hypervigilance و فعالیت بیش از اندازه‌ی سیستم‌های برانگیختگی قشری است. در مقابل، blunted reactivity در برخی فنوتیپ‌های افسردگی، sedation states و بیماری‌های نورودژنراتیو مشاهده شده است.

یافته‌ها

در بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، Posterior Alpha Reactivity افزایش یافته و نشان ‌دهنده‌ی سرکوب بیش از حد آلفا پس از باز شدن چشم‌ها است. این الگو حاکی از برانگیختگی بیش از حد سیستم عصبی مرکزی و حساسیت زیاد نسبت به ورودی‌های حسی است.

در مقابل،blunted posterior alpha reactivity  در برخی از بیماران افسرده، افراد در وضعیت‌های آرام‌ بخش و مبتلایان به اختلالات neurodegenerative conditions مشاهده می‌شود که می‌تواند بازتابی از کاهش سطح توجه و پردازش شناختی باشد.

کاربرد بالینی

واکنش‌ پذیری آلفای خلفی یک شاخص ساده، پایدار و قابل تکرار برای سنجش تنظیم هوشیاری و سطح برانگیختگی است. این شاخص در کاربردهای زیر قابل استفاده است:

تشخیص hypervigilance در اختلالات اضطرابی

راهنمایی برای مداخلاتی همچون تمرین mindfulness، paced breathing و alpha-up neurofeedback

شناسایی نیاز به تحریک شناختی در بیمارانی با واکنش‌ پذیری کاهش‌یافته

بررسی روند تغییرات عملکرد مغز و تنظیم درمان بر اساس نتایج عینی  EEG

نحوه اجرا

برای این ارزیابی، از EEG حالت استراحت با چشم ‌بسته و چشم‌ باز (هر کدام به‌مدت ۲ تا ۳ دقیقه) استفاده می‌شود؛ داده‌ها باید عاری از آرتیفکت باشند.

مراحل تحلیل:

ثبت داده‌ها از الکترودهای O1،O2  و Oz  

محاسبه قدرت باند آلفا در دو وضعیت EC و  EO

محاسبه درصد تغییر قدرت آلفا به‌ صورت زیر:

((Alpha_EC - Alpha_EO) / Alpha_EC) × 100%

تفسیر در کنار سایر متغیرها مانندbaseline alpha levels ، sleep status و medication use

نتیجه‌گیری

Posterior Alpha Reactivity یک نورومارکر معتبر برای ارزیابی تنظیم هوشیاری و شدت پاسخ مغز به تغییرات حسی است. این شاخص می‌تواند در تشخیص، هدف‌گذاری درمان و پایش پاسخ به مداخلات شناختی و روان‌ تنظیمی، به ‌ویژه در اختلالات اضطرابی و افسردگی نقش مهمی ایفا کند.

منابع

Barry, R. J., Clarke, A. R., et al. (2007). EEG differences between eyes-closed and eyes-open resting conditions. Clinical Neurophysiology, 118(12), 2765–2773. 

https://doi.org/10.1016/j.clinph.2007.07.028

Jiang, H., et al. (2016). Altered posterior alpha reactivity in generalized anxiety disorder: Evidence from resting-state EEG. Biological Psychology, 121(Pt A), 100–106. 

https://doi.org/10.1016/j.biopsycho.2016.10.003